Sohbet Girişi
Kategoriler
Bir akarsu yatağında, apansız ve önemli bir düzey farkından sonra yüksekten dökülen su kütlesi.
Dağlar, yamaçlarının sayısı ve düşeyliği bakımından ayrıcalıklı yerlerdir; ama, genellikle sellerin akım hızı pek yeterli olmadığından, yalnızca kaya duvarlarından dökülürler. Yani çağlayan, ırmak yeterince güçlendiğinde ve önüne apansız bir düzey farkı (bir yaylanın sarp kenarları; bir kırığın yatay uzaklaşması; bir kıyı engebesinin alnı; vb.) çıktığında oluşur.
Çağlayanlar, geriye aşındırma etkisiyle sürekli olarak evrim geçirirler: Hızla dökülen su, kaya duvarının eteğini oyar; dışa doğru çıkıntı yapmış bölümlerin göçmesine, böylece de çağlayanın gerilemesine yol açar. Aşındırma hızı çağlayandan çağlayana değişir ve birçok etmene (yatak kayaçlarının bileşimi; çağlayanın yüksekliği; ırmağın oyma gücü; vb.) bağlıdır.
Çağlayanlar önemli bir hidroelektrik potansiyeli oluşturmalarının (bir çoğu santralla donatılmıştır; Niagara çağlayanı üstündeki santralın gücü 2 190 000 kW’tır) yanı sıra, büyük ölçüde ilgi gören turizm merkezleridir. Ülkemizdeki çağlayanların başlıcaları arasında Tortum (yüksekliği 200 m. Erzurum), Gürlevik (Erzincan), Sızır (Yozgat), Bünyan (Kayseri), Defne (Hatay), Manavgat (Antalya) ve Düden (Antalya) çağlayanları sayılabilir.
Kategoriler