Güneş’in Uzaydaki Yeri

Güneş’in Uzaydaki Yeri ve Hareketleri

m82_uvot_after_sn_large-arrowBugünkü ilmi verilere göre Evrende en az 100 milyar galaksi var. Bu galaksilerden biri Samanyolu’dur. ve Güneş Samanyolu’nu oluşturan 200 milyar yıldızdan biridir. Yıldızların ayrı gezegenleri, uyduları olduğunu da göz önüne getirirsek, bir galakside trilyonlarca gök küre olduğunu söyleyebiliriz tabi, bilinen evrende. Güneş, çapı 125.000 ışık yılı olan Samanyolu’nun merkezine 30.000 ışık yılı  uzaklıkta bir yerdedir. Küçük bir yıldızdır, fakat Dünyamıza yakın olduğu için büyük görünür. Dünya’ya olan uzaklığı yaklaşık 150.000.000 km. olduğunu biliyoruz. Bu mesafeyi uzay birimi ile belirtirsek, Güneşin Dünyaya olan uzaklığının ışık hızı ile 8 dakika 15 saniye olduğunu söyleyebiliriz. Çünkü Güneş ışığı, Dünyaya sekiz dakika on beş saniyede ulaşır. Oysa, Güneş’ten sonra dünyamıza en yakın yıldız olan Alpha Centauri bize Güneş’ten 265.000 defa daha uzaktır. Bu yıldızın ışığı bize ancak 4 yılda ulaşır. Bu bilgileri verirken, Güneşin evrendeki yerinden ziyade. Dünyamızın Güneş göre bulunduğu yeri belirtmiş oluyoruz. Evrendeki her şey hareket halindedir, hiç bir şey belli bir noktada durmaz. Fakat yıldızlar galaksileri ile yıldızlar da uyduları ile beraber döndükleri için, bir birlerine olan uzaklıkları, sistem içerisindeki yerleri çok fazla değişim göstermez. Gerçekte Dünya (ve onunla birlikte Güneş sistemi) her yıl, bir önceki yılda bulunduğu yerden 500 milyon km. uzakta bulunur ve uzayın sonsuzluğunda dolaşır durur.

GÜNEŞİN HAREKETLERİ

Bütün yıldızların, gezegenlerin, uyduların hareket halinde olduğunu biliyoruz. Gök kürelerin birden fazla hareketleri olduğunu da biliyoruz. Güneş’in birinci hareketi kendi ekseni etrafında dönüşüdür. 7 derece 11 saniye eğik bir eksen çevresindeki bu dönüşünü yaklaşık olarak 25 günde tamamlar (Dünya Günü). Fakat Güneşin bu dönüşü, kendi ekvatorunda ve kutuplarında aynı hızla olmaz. Çünkü Güneş katı değildir. Yoğunluğu (özgül ağırlığı) 1.14’ten ibarettir. Onun için de ekvator kesimini dönüş hızı 24,65 gün olduğu halde, ekvatordan uzaklaştıkça hızı azalır ve dönüş süresi artar: Ekvatorun her iki yanında 5 dereceye kadar olan bölgelerde ortalama hızı 24,9 gün, 15 derce kuzey ve güneş enleminde 25,2 gün, 40 derecede 27,5, gün ve kutuplarda 34 gündür. Güneşin ikinci hareketi, bütün gezegenleri ve uyduları ile birlikte, Samanyolu’nun merkezine 30.000 ışık yılı uzaklıkta bir yörünge çizer. Bu hareketi ile Herkül takım yıldızı içinde bulunan bir noktaya doğru gidiyormuş gibi görünür. Bu noktaya günerek (veya Apeks) noktası: diyoruz. Güneş Samanyolu’nun etrafında saniyede 240 km. hızla döner eder ve bu dönüşünü 230 milyon ila 250 milyon  yılda tamamlar. Samanyolu merkezine daha yakın olan, bölgelerin dönüşü daha hızlı, daha uzak olan kenar sınırların hızı daha yavaştır. Onun için, dış kenarların bir turu dış kenarların but turu tamamlamaları 250 milyon yıldan fazla sürer. Bu durum astronomi konusu ile fazla ilgilenmeyenler için çok abartılı gelebilir. Çünkü Dünyada bir çarkın dış kenarının dönüş hızı merkezinin dönüş hızından daha fazladır. Mesela bir otomobil tekerleğinin dönüşünde, bu tekerleğin merkeze yakın bir kuşağını oluşturan jantın hızı, dış kenar diyebileceğimiz lastiğin hızından daha yavaştır. Jant bir dönüşte kendi çevresi kadar yol almış olur. Jantla aynı anda ve aynı sürede dönen lastik de kendi çevresi kadar yol alır. Yani bir dönüşte kat ettikleri çevre uzunluğu aynı değildir. Biri büyük biri küçük iki çemberi, dakikada aynı tur sayısı ile çevirirsek, büyük çember küçük çemberi geçer. Fakat, galaksilerin hareketleri astronomideki, Kepler, kanununa göre olur: Galaksilerin merkeze yakın bölgeleri daha hızlı, kenar bölgeleri ise daha yavaş döner. Çünkü yıldız kümesi otomobil tekerleği gibi katı bir cisim, katı cisimlerden yapılmış bir çark değildir. Uzayda kürelerin dönüş hızı, merkeze olan mesafe ile ve çekim kuvveti ile orantılıdır. Güneş’in üçüncü hareketi, Samanyolu il birlikte yaptığı harekettir, yüz ili 100 ila 125.000 ışık yılı çapında bir yıldız kümesi, bir gök adasıdır. İşte bu gök adası da bütün yıldızlar, gezegenleri ve uyduları ile dönmektedir. Güneşimiz onun ailesinden bir yıldız olduğuna göre, dönen kümenin içinde oda bulunmaktadır. Böylece güneşin üçüncü bir hareketi de ortaya çıkmış oluyor.

Not (Burada kısa bir hatırlatma ve açıklama yapmamız gerekiyor. Halk arasında mevsimlerin gün dönümlerinin oluşu. Zodyak üzerinde burçların görünüp kaybolmaları hep güneşin hareketlerinden kaynaklanıyor sanılır. Oysa bunlar Güneşin hareketinden değil, Dünyanın Güneş etrafındaki hareketinden meydana gelir.)

 

 

Yazar: kaRnaK

Görüntüleme: 379 defa

Kategori: Bilim ve Teknoloji, Genel, Uzay

Yayınlanma Tarihi: 27 Ocak 2014

Cevap bırakın

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.