Füze nasıl çalışır

Füzenin Uzay mekiğini fırlatış anı

Füzenin Uzay mekiğini fırlatış anı

Füzenin çalışması tepki esasına dayalıdır. Atmosferde de, uzay boşluğunda da büyük bir hızla çalışan füzede sıvı yakıt, sıvı oksijen veya onun yerine nitrik asit kullanılır. Bunlar yanma odasına püskürtülür ve ateşlenmek suretiyle tepki sağlanır.

Tepki gücünün ne olduğunu anlamak için şu basit denemeyi yapabiliriz.

Bir balonu şişirip ağzını parmağınızla sıkarak veya bir iple bağlayarak kapatalım. Şişen balonun içindeki hava basıncı iç kısmın her noktasında eşit olduğu için balon dengede ve hareketsiz durur.  Ama, balonun ağzını birden açıp elimizden bırakırsak, ağzının aksi yöne doğru  hızla hareket ettiğini görürüz.  Çünkü balonun içindeki hava basıncının eşitliği bozulmuş, sıkışık hava açılan ağızdan püskürürken, ağzın aksi yönünde  basınç artmış ve  balon o tarafa itilmiştir. Balonun içindeki sıkışık hava bitinceye, yani basınç düşünceye kadar, balon hareket eder, sonra düşer.

Füzenin Yapısı:

Önce tepki esasına dayalı jet motoru ile aynı esasa dayanan füze arasındaki çok önemli bir farkı belirtmemiz gerek; jet motorunda, yakıtı yakan havadaki oksijendir. Onun için bu motorlar havasız yerde, mesela atmosfer dışında çalışamaz. Oysa füzelerde yakıtın yanmasını sağlayan oksijen füzenin içine depo edilmiştir. Onun için füzeler uzayda da çalışır. Füzeyi roketten ayıran özellik de budur. Katı yakıtlı ve sıvı yakıtlı olarak ikiye ayrılan füzeler arasında menzil bakımından da  büyük farklar vardır. Katı yakıt daha çok yer kaplar. Bu yüzden fazla yakıt yüklenmesi mümkün olmaz ve bunun için menzilleri kısadır. Sıvı yakıtlı füzeler daha geniş bir hareket sahasına sahiptir. Tercih edilmelerinin, daha çok kullanılmalarının nedeni de budur.

Sıvı yakıtlı füzeler beş ana bölümden oluşur:

1- yanma odası, 2- sıvı yakıt ve sıvı yakıt yanma odasına aktaran enjöktör, 3- Sıvı oksijen deposu, 4-Egzos borusu, 5- Soğutma boşluğu.

Füze fırlatılınca sıvı yakıt ve sıvı oksijen yanma odasına püskürtülür. Burada yüksek bir sıvı meydana gelir. Bu ısıyı düşürmek için soğutma düzeni hemen harekete geçer ve odanın duvarı durumunda olan madeni kısımların erimesi önlenir. Tek kademeli bir füzenin yakıtı çabuk tükenir, bu yüzden de  menzili kısa olur. Onun için artık çok kademeli füzeler üretiliyor.  Bu kademelerin her birinde  ayrı yakıt depoları ve  yanma odaları vardır. Yakıtı biten bölüm gövdeden ayrılıp düşer, öteki katlar tutuşur ve füze yükselmeye, ilk hızın üzerine yeni bir hız eklendiği için hızını artırmaya devam eder.

Bu gün uzaya gönderilen füzelerin hemen hemen hepsinde , daha büyük bir güç kazanmak için propergol denilen iki sıvı kullanılmaktadır.  Bunların birincisi kerosen veya sıvı hidrojen yakıtı, ikincisi ise içinde oksijen bulunan ve yakıtı tutuşturmaya , yakmaya yarayan bir maddedir. Genel olarak sıvı oksijenden ibaret olan bu maddeye LOX  denilmektedir.

Yazar: kaRnaK

Görüntüleme: 290 defa

Kategori: Bilim ve Teknoloji, Genel

Yayınlanma Tarihi: 23 Nisan 2014

Cevap bırakın

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.