Diyarbakır’ın coğrafi özellikleri

Diyarbakır ve çevresindeki tarihi surlardan bir görüntü

Doğusunda Siirt ve Muş, güneyinde Mardin, Batısında Urfa, Adıyaman ve Malatya, kuzeyinde Elazığ  ve Bingöl vardır.

Coğrafi konumu: 40°  37″ ve  41°  20″  doğu boylamları  ile  37°  30″  ve 38°  43″  kuzey enlemleri arasındadır.

Yüzölçümü: 15.355 km²

İlçeleri: Bismil,  Çermik, Çınar, Çüngüş, Dicle, Ergani, Hani,  Hazro, Kulp, Lice, Silvan.

Bucak sayısı 24, köy sayısı 693

Toprakları: % 37 dağlar,  % 30.6  ovalar, %2 yaylalar, %30.4 platolar.

Dağları: Akdağı (Belik tepe, 2.531 m.),  Mihrap dağı, Dutdibi dağı, Koçtu dağı, Vişin dağı, Ceherdilek dağı, Süpliz dağı, Piran dağları (Pirecmen dağı, Tonekrak dağı, Heredan dağı), Koz dağı,  Cirbir dağı, Lis dağı, Adem dağı, Kuç dağı, Şapur dağı, Mızak dağı, Bebek dağı, Eshab-ı Kehf dağı, Zırıht dağı, Cun dağı, Piraziz dağı, Nerip dağı, Dakyanus dağı, Derhazan dağı,  Nem dağı, Çime dağı, Dübrü dağı,  Anduk dağı, Berbihif dağı, Kaser dağı,  Melül dağı, Ayindar dağı, Tercii dağı, Dikan dağı, Biler dağı, Nisip dağı, Hacertun dağı, Dertopean dağı, Beel dağı, Gaban dağı, Mezra dağı, Rahman dağı,  Zağra dağı,Püsküllü dağı, Petekkaya dağı.

Ovaları: Karahan ovası, Diyarbakır ovası, Gevran ovası, Kiki ovası, Behremki ovası, Dicle-şerit ovaları.

Akarsuları: Dicle ırmağı, Ambar çayı,  Batman çayı, Medya çayı, Sinek çayı, Göz suyu, Madrap suyu,  Sinan suyu, Çüngüş suyu.

Gölleri: Devegeçidi barajı, Karakaya barajı,  Ortaviran göleti, Gözegöl göleti,  Kurt Kaya göleti.

İklimi: Sert bir kara ve  yarı kurak  yayla iklimi görülür.

Bitki örtüsü: Diyarbakır Toros dağları arasındaki stepler içinde yer alır, Step kenarlarında kurakçıl yapıdaki meşe ormanları vardır.  Dicle ırmağı kıyısında yabani meyve ağaçlarına rastlanır.  Meşe türleri arasında en yaygın olanı mazı meşesidir.  Soğuk kış günlerinde meşelerin yerini ardıç ağaçları alır. Sulak yerlerde söğüt, çınar, ceviz, kavak ve menengiç ağaçları da görülür.

Diyarbakır adı nereden gelmiştir:

Diyarbakır’ın adı Asur kaynaklarında “Amidi” olarak geçer. Sonraları Arabistan’dan kalkıp Dicle  boylarına göç eden Bekr kabilesi yerleştikleri topraklara  “Berklerin diyarı” anlamına gelen “Diyar-i Bekr” adını vermişlerdi.  1937 yılında Atatürk  yaptığı bir konuşmada  bu güzel şehirden  Diyarbakır olarak bahsetti. Bu ad kısa bir süre sonra  Bakanlar Kurulu’nca  onaylandı ve Diyarbekir resmen Diyarbakır oldu.

Tarihi ve doğal güzellikleri: Diyarbakır kalesi, Nestorian kilisesi, Ulucami, Ömer Şeddat cami,  Kale cami,  Nebi cami, Artukoğulları sarayı, Malabadi köprüsü, Çermik kaplıcası, Ankaris şifalı suyu.

Diyarbakır’ın tarihi kronolijisi:

M.Ö. 2000 Hurri krallığı.

XIV.yy. Asurlular.

550-331 Persler.

331 Makedonyalılar.

323 Selökid krallığı.

140 Partlar.

69-M.S. 226 Romalılar.

395 Bizanslılar.

639 Araplar.

661 Emeviler.

750 Abbasiler.

869 Şeyhoğulları

978 Büveyhoğulları.

1085 Selçuklular.

1097 İnaloğulları.

1183 Artukoğulları.

1232  Eyyübiler.

1259 İlhanlılar.

1394  Akkoyunlular.

1507 Safeviler.

1515 Osmanlılar.

2 Kasım 1895 Ermeni ayaklanması.