Baykal gölü

Olimpiyat meşalesinin Baykal gölüne bırakılışı

Doğu Sibirya’da göl.

Güneybatı-Kuzeydoğu yönünde uzun bir yay oluşturan Baykal gölünün batı kıyısında, İrkutsk yönetim bölgesi,  doğu kıyısında özerk  Buryatlar Cumhuriyeti yer alır.  51°  ve 55° enlemler (aşağı yukarı Dresden ve Kopenhak’ın enlemleri) arasında uzanan, Moskova-Büyük Okyanus arasındaki uzaklığın 2/3’sine denk düşen noktada bulunan Baykal gölü,   Avrasya kıtasının en büyük (uzunluğu 636 km; en geniş yeri 79 km;  yüzölçümü 31 500 km²) ve dünyanın en derin (yaklaşık 1 741 m.)  tatlı su gölüdür. Su hacmi 23 000 km³’tür. Üçüncü Zaman’da,Rus yerbilimcilerine göre üç ayrı göl halinde  oluşan Baykal gölü, günümüzdeki durumunu Pliyosen’den Dördüncü Zaman’a kadar uzanan  bir dönemde almıştır; art arda  üç çöküntü  hendeği  görünümündedir. Güneydeki birinci hendek, Selenga ırmağının  ağzında sona erer (en derin yeri 1473 m);  ikinci hendek (en derin yeri 1741 m.),  Uşhani adalarının  ve Balukan burnunun  yer aldıkları  bir çizgiye  kadar uzanır  ve derinlik  400 m’ye kadar düşer.  Üçüncü hendek, gölün en geniş bölümüdür; derinliğiyse 983 m’yi bulur.

Baykal gölünün kıyıları akarsu bakımından zengindir. Yenisey’in  kollarından biri olan  ve göle 66 km uzaklıktaki İrkutsk’tan geçen  Aşağı Angara ırmağı, Baykal gölünden doğar. Ayrıca göle  300 kadar ırmak  ve çay dökülür (başlıcaları, doğu kıyısında, güneyden kuzeye doğru Selenga ve Bargüzin, Baykal gölünün kuzey ucundaysa Yukarı Angara).  Gölü çevreleyen  dağlar,  kıyılara kadar inerler; Batı kıyısında Primorski  doruğu  (1 ooo-1 500 m.)  ve  kuzeydeki uzantısı Baykal doruğu (2 673 m.). Doğu kıyısında göl, güney kesiminde Hamar Daban (2 384 m.) doruğu,  kuzey kesiminde de Barguzinsk  doruğu (2 274 m.) boyunca uzanır.

Baykal gölünün berrak sularının sıcaklığı, en şiddetli sıcaklarda bile 10 C°’ı geçmez. Buna karşılık göl,  bölgeye oranla daha geç buz tutar (Ocak başlarında) ve buzlar  Mayıs ayında çözülür.   Kışlar çevreye oranla daha az sert, yaz mevsimi de kıyılarda daha serindir. Yağışlar oldukça azdır. Güney kesiminde yılda 500 mm. , kuzey kesiminde  300 mm. Gölde esen sarma rüzgarların hızı, sık sık 40 m/sn’yi bulur.

Baykal gölünde ve çevresinde, bir bölümü Üçüncü Zaman’da oluşmuş olan bölgeye uygun, zengin bir hayvan topluluğu yaşar.  Derinliği ve yılın 210-250 gününde ulaşıma elverişli olması  sayesinde göl, önemli bir ulaşım yolu oluşturur (özellikle tomruk yüzdürülmesi). Rusya’daki en verimli balık avı da burada yapılır. Kıyılarda kurulmuş selüloz fabrikalarının çevreyi belli bir ölçüde kirletmesine karşın, altyapı çalışmalarına ağırlık verilmesi sayesinde, Baykal gölü ve çevresinde turizm gelişmektedir.