Kopernik (Nicolaus Copernicus) ve Uzay

Kopernik

Bildiğini Söyleyememek Sıkıntısı içinde Kıvranan Astronom, 15. ve 16. yüzyıllarda Avrupalı bilim adamları, özellikle astronomi konusunda taassubun sıkıntısını çekmeye başladılar. Doğulu bilginler yıldızlar tablosuna yeni burçlar ilave ediyorlar. Dünyanın döndüğünü söylüyor, astronomi aletlerini geliştiriyorlar, fakat, Avrupalı astronomlar Ptolemaios’un ortaya koyduğu varsayımlara saplanıp kalmışlardı. Ptolemaios’a göre Dünya evrenin merkeziydi ve sabit olarak kımıldamadan duruyordu. Batılı astronomlar Arap ve Türk bilginlerinin tercüme ettiği, yorumladığı Yunan klasiklerini, bunların doğrusunu ve yanlışını anlatan yeni eserlerini okumaya başlamışlardı. Fakat Dünya’nın döndüğü fikrini ortaya attıkları zaman buna Saray ve Klise‘nin inanmayışı bir yana, bu iddiayı ortaya atan bilginler sapıklıkla, Hıristiyanlığa aykırı davranmakla suçlanıyordu.

Bilip söyleyememek sıkıntısını en çok çeken astronomlardan biri, Polonyalı Kopernik (Nicolaus Copernicus) oldu. 1473 yılında Polonya’nın Torun şehrinde dünyaya gelen Kopernik küçük yaşta yetim kalınca ona amcası piskopos Lucas himayesine aldı, eğitimi için özen gösterdi. 18 yaşına Cracovia Üniversitesine giren Kopernik burada bir astronom ve matematikçi olan  Albert Brudzewski’nin tesirinde kaldı ve astronomi  bilgisi onu yakından ilgilendirdi. Fakat 22 yaşına geldiği zaman bu kez Bolonya  (Bologna) Üniversitesinde hukuk öğrenimine başladı. İtalya’nın bu şehrinde bir yandan hukuk öğrenimi görürken, bir yandan da Latince ve Yunanca metinleri okudu. bu arada Sisamlı Aristark’ın (Aristarque) astronomi ile ilgili teorisiyle karşılaştı. Avrupalı çağdaşlarının Ptolemaios’un teorilerine saplanıp kaldığını, oysa Doğulu bilginlerin Aristark’ın iddialarını doğruladıktan astronomiyi daha ileri götürdüklerini görüp hayretler içinde kaldı. Bu durum kuşkularını daha da artırdı ve astronomi üzerinde daha fazla durmasına yol açtı. Oysa amcası ona Polonya’da başka bir iş hazırlamış onu piskoposluk meclis üyesi yapmıştı. Fakat Kopernik ülkesine dönünce bu işe hemen başlamadı. Amcasının şatosuna yerleşip bir süre onun mesleğini, yani hekimliği benimsedi. Çok kısa bir zamanda ünlü bir hekim olmuştu.

Ürperten Gerçek ve Göz Kamaştıran Sonuç

Kopernik, 37 yaşına geldiğinde rahipler meclisine girdi ve 1516 yılında bu meclise başkan oldu. Bir süre sonra savaş başlayıp köye çekilince, çiftlik binasına kapandı.  Kopernik’in astronomiye  yönelik çalışmaları asıl bundan sonra meyve vermeye başladı. Gözlem evi gibi kullandığı bir kuleye Doğulu bilginlerin astronomi aletlerine benzer aletler yerleştirmişti. Burada yaptığı gözlemler sonucunda kesinleşen kanaatlerini yazıyor hesaplar yapıyor adeta ürperten gerçeklerle karşılaşıyordu, göz kamaştıran sonuçları gören Kopernik, nihayet, astronomi dünyasını kökünden sarsacak ve gezegenlerin döndüğünü açıklayan meşhur eserini kaleme almaya başladı. “Gök kürelerin Dönüşleri” adlı bu eser de çağın filozof ve rahiplerini ürperten gerçekler özetle şöyle idi: “Dünya yuvarlaktır gökküreleri bir daire çizerek hareket ederler. Dünya kendi etrafında ve Batıdan Doğuya olmak üzere 24 saatte döner. Dünya’nın ikinci hareketi Güneş etrafında dönmesidir ve bu dönüşü bir yılda tamamlar. Evrenin merkezi Dünya değil Güneştir. Dünya gibi öteki gezegenler de güneşin etrafında döner.”

Kopernik görüşünü açıklayan ilmi çalışmaları kendi el yazısıyla güvendiği bilgin arkadaşlarına gönderdi. Fakat onları bir kitap olarak yayınlamaya cesaret edemedi. Bütün ısrarlara rağmen bu görüşlerini otuz yıl boyunca açıklayamadı. Nihayet bir gün Rheticus adlı bir hayranı ve arkadaşı onu razı etti. Fakat Kopernik Kliseden ve çağın sözde filozoğlarından o kadar korkuyordu ki, kitaba yazdığı önsözün de şu cümlelere yer vermek zorunda hissetti kendini: “Bu kitabı dilerseniz okuyun, ama içindeki görüş ve iddiaları ciddiye almayın.” Eserinin ilk nüshası eline geçtiği zaman Kopernik ölüm döşeğindeydi , Gerçekten, üç beş  suskun bilginin dışında Kopernik’in bu iddialarını ciddiye alan olmadı.