Ali Kuşçu Kimdir

ali-kuscu-300x210İstanbul’da ilk ciddi astronomi araştırmalarını başlatan bilgin

Türkistan ve Maveraünnehir hakanı Uluğ Bey, Semerkant’da kendi kurduğu ve dünyanın en büyük, çağının en modern rasathanesine bir müdür bulması gerekince, bu göreve tereddüt etmeden Ali Kuşçu’yu getirdi (1421) onu kendisi yetiştirmişti. Ondan ve büyük Türk bilgini Bursalı Kadızade Rumi’den ders alan Ali Kuşçu, daha sonra Kirman’a giderek öğrenimini tamamladı.

Ali Kuşçu, Uluğ Bey’in doğancı başının  oğlu idi. “Kuşçu lakabı buradan gelir. rasathane müdürü olunca burada hükümdar olarak değil, matematik ve astronomi uzmanı olarak araştırmaları yöneten Uluğ Bey’e çok yardım etti. Uluğ Bey’in yıldızların yerlerini ve hareketlerini gösteren ünlü  tablosunun hazırlanmasında onun katkısı büyük oldu. Ali Kuşçu Semerkant medreselerinde astronomi, matematik, dil bilgisi dersleri verdi ve pek çok öğrenci yetiştirdi.

İstanbul’a Elçi olarak geliyor

1450’de Uluğ Bey bir suikast sonucu öldürülünce, Ali Kuşçu Semerkant üniversitesindeki derslerine son verdi ve Hacca Gitmek üzere Tebriz’e geldi. Ali Kuşçu’nun Türk dünyasında yaygın bir ünü vardı. Tebriz’de hüküm süren Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan ona çok saygı gösterdi ve yanında alı koydu. Uluğ Bey gibi Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’da soy, dil ve kültür birliğinden yararlanarak, güçlü Osmanlı devleti ile siyaset ilişkilerini  geliştirmek, anlaşmazlıkları gidermek istiyordu. Bu amaçla, Ali Kuşçu’yu Fatih Sultan Mehmet’e elçi olarak gönderdi.

Fatih Sultan Mehmet ünlü bilgine hayran kaldı. Onun İstanbul’da kalmasından çok memnun olacağını söyledi. Ali Kuşçu’nun bu yüceltici teklifi ancak üzerine aldığı elçilik görevini tamamladıktan  sonra kabul edebileceğini söylemesi, Fatih’i daha da memnun etti.

Tebriz’e dönen Ali Kuşçu bir süre sonra bütün ailesini alarak İstanbul’a hareket etti.Fatih’in emriyle sınırda çok büyük bir tören ile karşılandı. İstanbul’da Ayasofya Medresesine Müderris (Profesör) olan Ali Kuşçu, burada dil bilgisi, matematik, astronomi dersleri vermeye başladı. Kuşçu, UluğBey’in Nasireddin Tüsi’nin astronomi ile ilgili eserlerini yorumladı ve eksiklerini tamamladı. “Risalet’ül fi’1 heyet=Astronomi   kitabı” adlı eseri çok ünlüdür. Bu eser Halen Ayasofya kütüphanesindedir. Ünlü bilgin bu eserini bazı ilavelerle Arapça ya da çevirmiş ve Risalet’ül Fethiye adıyla Fatih Sultan Mehmet’e takdim etmiştir. Bu eserde halen Ayasofya kütüphanesindedir.

Dünya’nın Meylini Ölçüyor

Ali Kuşçu da kendisinden önceki Türk astronomları gibi Ay’ın Tutulmalarını tespit etmiştir. Fakat o zamanın yetersiz aletleriyle Dünya’nın meylini (ekliptik eğilimini)  ölçmesi ve bu eğilimi 23 d. 30 sn. 17 sl. olarak bulması çok büyük başarıdır. Bugün son derece hassas ve modern aletlerle ölçülen ekliptik eğiliminin  23 dk. 26 sn. 7 sl. olduğunu biliniyor.

Gerçi El Birüni Ali Kuşçu’dan beş asır önce ekliptik eğilimi doğruya daha yakın bir sonuçla 23 dk. 26 sn. olarak bulmuştu. Fakat Ali Kuşçu, araştırma ölçümlere devam etmek gerekliliğini göstermiş, Avrupa batlamyus’un yanlış fikirlerine saplanıp kalmışken, o astronomi ilmine yeni bir atılım kazandırmıştır. Onun zamanında İstanbul Medreselerinde astronomi ve matematik ilmi çok büyük geliştirme göstermiştir. Doğum tarihi bilinmeyen Ali Kuşçu 1474’de İstanbul’da oldukça, ileri bir yaşta öldü. mezarı Eyüp Türbesi civarındadır.

Yazar: kaRnaK

Görüntüleme: 272 defa

Kategori: Biyografiler, Genel

Yayınlanma Tarihi: 01 Ocak 2014

2 Yorumlar
HAKANIM

ali kuşçu başkada varmıki sanki bi başka ali kuşcu daha vardı diye biliom ama kesin deel

Cevap bırakın

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.