Halide Edip Adıvar

Türk kadın romancısı [İstanbul 1882-ay-y-1964].

Reji nazırlarından Mehmet Edip bey in kızı olan Halide Edip Adıvar, Üsküdar Amerikan Kız Koleji’nin son sınıfındayken matematikçi Salih Zeki’yle evlendi. Okulu bitirince [1901], gazete ve dergilerde yazılar yayınlayıp, 31 Mart olayı sırasında yazılarından dolayı kara listeye alındıgını ögrenince, çocuklarıyla Mısır’a kaçtı. Oradan İngiltere’ye geçip, olaylar bastırılınca döndü. Salih Zeki ikinci bir kadınla evlenmek isteyince eşinden ayrılıp [1910], Darülmuallimat’ ta görev aldı;Vakıf Ocagı çevresinde gelişen Türkçülük akımıyla ilgilendi. Cemal Paşa’nın çagrısıyla Suriye’ye gidip [1916], kız okullarının kurulmasında çalıştı. Ertesi yıl babasının verdigi vekaletle A.Adnan Adıvar ile evlenip, İstanbul’a dönünce [1918] Darülfünun’da Batı edebiyatı dersi verdi.Yunanlıların İzmir’e girmesi üstüne düzenlenen Fatih ve Sultan Ahmet mitinglerinde konuşmalar yapıp [1919],  İstanbul işgal edilince Anadoluya geçti ve  Atatürk’ün karargahında göreve başladı. Cumhuriyet döneminde Halk Fırkası’na karşı muhalefete geçen eşinin düşüncelerini destekleyip, İngiltere’de bulundukları sırada eşi İzmir suikasti ile ilgili görülerek yoklugunda yargılanmaya başlanınca [1926],  Atatürk’ün ölümüne kadar Türkiye dışında yaşadı. Bu süre içinde İngiltere, Fransa ve ABD üniversitelerinde ders verdi. Türkiye’ye dönünce, İstanbul Edebiyat Fakültesi’nde İngiliz Dili ve Edebiyatı profosörlügüne getirildi [1939]. 1950’de Demokrat Parti listesinden bagımsız İzmir milletvekili seçilip,1954’de üniversitedeki görevine döndü.

1908 de Halide Salih imzasıyla önce  Taniri’de, sonra Musavver Muhit, Şehbal gibi dergilerde sürekli yazılar yayınlayan Halide Edip Adıvar’ın, 1897’de Mader adlı bir çevirisi yayınlanmıştır. Çingene Kız adlı, yazılmış [1896] ama basılmamış bir yapıtı ile Ruh_ı Mütehaccir adını verdigi araştırmaları da ilk yapıtları arasındadır. Romanlarıysa 1910’dan sonra yayınlanmıştır.

İlk romanlarında bireysel duyguları işleyen ve kadın ruhunun özelliklerini yansıtmaya çalışanHalide Edip, Kurtuluş Savaşı yıllarından sonra toplumsal alana yönelmiş, vatan sevgisini, kurtuluş ülküsünü destanlaştırmıştır. Sinekli Bakkal’la birlikte, belirli tarihsel dönemlerin toplumsal özelliklerini öne alarak, gelenek ve göreneklerin yön verdigi yaşama düzenini konu edinen töre romanları yazmıştır. Konuları bakımından üç kümeye ayrılan romanlarının tümünün ortak özelligi, farklı biçimlerde de olsa, sevgi temasının işlenmesi, ruh çözümlemelerine yer verilmesi, dil ve anlatımının savruk, özensiz olmasıdır.

Romanları:

Seviyye Talib[1910], Raik’in Annesi [1910], Handan [1912], Yeni Turan [1912],vb.

oyunları:

Kenan Çobanları [1918], Maske ve Ruh [1945]

anıları: 

Türk’ün Ateşle İmtihanı [1962], Mor Salkımlı Ev [1963],vb.

kaynak: Grolıer ınternatıonal Americana.